Wat is nomenclatuur?

Nomenclatuur betekent in gewoon Nederlands heel eenvoudig naamgeving.
Namen geven aan de levende wezens op deze aardbol. Aan alle planten, dieren of mensachtigen op deze planeet.
In het begin werden er herkenbare namen gegeven. Per taal verschillend en dus heel verwarrend. De eerste wetenschappelijke namen van planten werden gegeven door kloosterlingen in het Latijn. Het waren over het algemeen waren zeer beschrijvende namen.
Gelukkig is er een Zweeds geleerde geweest die hierin verandering bracht; hij heette Carl von Linné (LINNAEUS) (1707 - 1778).

Linnaeus is de grondlegger geworden van de zgn. moderne nomenclatuur, die wij de binaire nomenclatuur noemen.
Elk dier kreeg hierbij 2 namen, een geslachtsnaam en een soortaanduiding, samen de soortnaam vormend.


Taxonomie

Taxonomie is de wetenschap van het indelen. Taxonomie verwijst naar zowel de classificatie van dingen als naar de methode die aan de basis van deze classificatie ligt. Vrijwel alles kan overigens taxonomisch worden ingedeeld: levende wezens, dingen, plaatsen, gebeurtenissen enzovoort.
Bij de levende wezens is dat vooral het indelen van dieren of planten in groepen op basis van hun natuurlijke verwantschap.
De biologische taxonomie van Linnaeus (18e eeuw) was in eerste instantie gebaseerd op anatomische vergelijking van levende wezens, dieren, planten enz.
Dit oorsponkelijke systeem deelde de wezens in in soorten (species), geslachten (genus), families (familia), ordes (ordo), klassen (classis) , stammen (phylum) en rijken (regnum), maar er werd aangenomen dat soorten onveranderlijk waren.


Indeling dieren

Hieronder heb ik een ruwe indeling gemaakt voor de dieren die vooral in terraria worden gehouden.

Geleedpotige dieren:

Kenmerken: INSEKTEN
· lichaam bestaat uit 3 delen: kop, borststuk en achterlijf
· het achterlijf bestaat uit segmenten
· zes poten

Kenmerken: SPINACHTIGEN
· lichaam bestaat uit 2 delen: kopborststuk en achterlijf
· 8 poten

Kenmerken: KREEFTACHTIGEN
· lichaam bestaat uit 2 delen: kopborststuk en achterlijf
· het achterlijf bestaat uit segmenten
· 10 poten (meestal)


Gewervelde dieren:

Kenmerken AMFIBIEËN
· hebben als jong dier (larve) kieuwen en als volwassen dier longen
· maken gedaanteverwisseling (metamorfose) door
· leggen eieren in het water
· kale huid
· 4 poten

Kenmerken REPTIELEN
· halen adem met longen
· leggen eieren op het land
· huid heeft schubben
· 4 poten (behalve slangen)

De opbouw van de nomenclatuur van deze dieren is door deze indeling beter te begrijpen.

Evolutietheorie

Over deze indeling ontstond in de 19e eeuw veel discussie, omdat door de evolutietheorie van Darwin aan deze indeling een nieuwe dimensie, nl. die van stamverwantschap werd toegevoegd. Ook deed de studie van niet meer levende wezens (fossielen) zijn intrede. De factor tijd en de discussie omtrent op welk punt er sprake is van twee verschillende soorten werden belangrijke onderwerpen. De klassieke indeling bleek op veel punten niet te kloppen. In de laatste jaren van de 20e eeuw kwam er een derde bron van informatie beschikbaar, nl. DNA-verwantschap, meestal van levende wezens, hoewel er ook enige recent uitgestorven soorten bij betrokken kunnen worden. De gevolgen van deze nieuwe naamgeving in de taxonomie zijn heden ten dage nog maar gedeeltelijk te overzien.

Nieuwe nomenclatuur

Zolang ik reptielen houd (vanaf 1975), heb ik al enkele naamsverwisseling meegemaakt. Zo werd de Elaphe obsoleta bairdi veranderd in Elaphe bairdi en veranderde ook vele kameleonsoorten van naam.
In 2004 heeft er nu ook een omvangrijke verandering van de nomenclatuur van de reptielen, in mijn geval de slangen, plaatsgevonden.
Aan de nieuwe namen moet ik nog wennen.
Vooral de grote groep van de Elaphes zijn nu specifiek onderverdeeld in meer groepen.
Eerlijk gezegd kan ik het niet allemaal op een rijtje krijgen en heb ik een behoefte aan een lijst van oude namen en nieuwe namen.
Bij voorbereiding van dit verhaal kon ik op het internet geen lijst van deze namen vinden.

Daarom neem ik het initiatief voor het maken van deze namenlijst van reptielen.

Hierbij roep ik iedereen op om via mail deze lijst aan te vullen zodat we een complete lijst krijgen van de nieuwe nomenclatuur betreffende de dieren van onze hobby. Aanvullingen zal ik zo spoedig mogelijk muteren.

Door Gerard Heijnen